yasaktır

dur geliyorum

lasker vs allen ya da gıcık satrancın sempatik maçı

Edward Lasker ile George Allen’ın 1912 senesinde oynadığı maç benim bildiğim, incelediğim en tuhaf, heyecan verici ve haşarı oyun. Kasparov’un “en iyi oyunum” dediği maçın da ayrı yeri olduğunun hakkını vermem gerek elbette, gerçekten de o maç yaratıcılık ve oyunu hamleler ve hamleler ötesinden okuyabilmenin benim bildiğim en iyi örneği de olsa Lasker’in Allen’ı adeta madara ettiği 1912 maçı inanılmaz.

Oyun Lasker’in d4 açılışıyla başlıyor. Allen ise e6 ile merkezden uzak duruyor. Lasker Af3, Allen f5 arkasından Lasker Ac3, Allen Af6 ve Lasker Fg5, Allen Fe7 yaptığında Allen kısa roka hazırlanmış, Lasker ise bunu sezerek planını uygulamaya koymuş. Burada tüm maçın hamlelerini sıkıcı satranç kodlarıyla anlatmak istemem ancak yukarıdaki dizini bir satranç tahtasında kurduğunuzda gözünüzün önünde çorap söküğünün canlanabilmesi için bundan sonraki birkaç hamleyi de hızlıca aşağıya vereyim:

5. Fxf6, Fxf6 6. e4, fxe4 7. Axe4, b6 8. Ae5, ve kısa rok (o-o) 9. Fd3, Fb7 10. Vh5, Ve7 11. Vxh7...













işte bundan sonra gelişen olaylar Allen’i 18 hamle sonunda şah ve mata sürüklüyor:

12. Axf6, Şh6 13. Aeg4, Şg5 14. h4, Şf4 15. g3, Şf3 16. Fe2, Şg2 17. Kh2, Şg1 18. Şd2 ve mat ve tamamı zorunlu hamleler !













Bu oyunu her izleyişimde Allen’ın neden buraya kadar inat ettiğini düşünmüşümdür. Halbuki 12. hatta 11. hamlede şah yıkabilirdi, oyunu mu okuyamadı yoksa... peki ama 15. ve 16. hamlelerde herşey belliyken? Belki de Allen, bu tam literatürlük oyun sayesinde tarihe geçeceğini sezmişti :)

reddet

Bir işi, aynısının ikincisini yapmayı reddetme hakkı karşılığında yapmak bir başka hakka dayanıyor; “sıkılma hakkı”na. Sıkılmanın tekrardan kaynaklanması, tekrarın salt daha önce yapılmışın mekanik tekrarı olmasını gerektirmezken, bizatihi bu mekanik tekrarın da sıkıcı (tekdüze anlamında) ya da sağaltıcı (terapi anlamında, yün örmek gibi) olmasını da engellemez. Böylece bu haktan destekle kullanılan reddetme hakkı ilk işin vadeli çeki gibi ileriye tahvil edilmiş ve ödeme günü asla hizmeti alan tarafından kestirilemez ancak hizmet veren tarafından da planlanamayan, tamamen içten gelen bir doğaçlamaya dayalı olacaktır. Böylece “iş”, artı değerini fiilen üretmeden el değiştirecek, karşılığında sadece bir anlayış sözleşmesi aktolunacaktır.

Reddetme hakkı bir özgürlük biçimini tarifler, sıkılma hakkı ise gücünü tembellik hakkından alan bir yaşam biçimini.